-
1 дөрес
1. прил.1) пра́вильный, безоши́бочный, то́чный, ве́рный, правди́выйдөрес җавап бирү — дать безоши́бочный отве́т
дөрес юл белән бару — идти́ по ве́рному (пра́вильному) пути́
дөрес тәрбия бирү — дать пра́вильное воспита́ние
дөрес вакыт — то́чное вре́мя
дөрес фикер — ве́рная мысль
2) по́длинный, допо́длинный, и́стинныйдөрес факт — по́длинный факт
дөрес мәгълүматлар — допо́длинные изве́стия
дөрес хәлне аңлату — разъясни́ть и́стинное положе́ние
3) справедли́вый, беспристра́стный, объекти́вныйдөрес кисәтү — справедли́вое замеча́ние
дөрес тәнкыйть — объекти́вная (справедли́вая) кри́тика
дөрес бәя — объекти́вная оце́нка
дөрес карар — беспристра́стное реше́ние
4) че́стный, правди́вый, справедли́выйдөрес кеше — справедли́вый (че́стный) челове́к
дөрес сүзгә җавап юк — (посл.) что пра́вда, то пра́вда (букв. правди́вому сло́ву нет опроверже́ния)
дөрес сүз таш яра — (погов.) правди́вое сло́во разбива́ет ка́мень
5) я́сный, конкре́тныйисәбең дөрес булсын — чтоб наме́рение бы́ло я́сным (конкре́тным)
6) норма́льный, обы́чныйисе дөрес — созна́ние (его́) норма́льное
7) в подтверждающих ответах, репликах да, ве́рно, пра́вильно, то́чно8) в знач. сущ. обычно в косв. п. пра́вдадөресен сөйләү — говори́ть пра́вду
сүзең дөресме? — пра́вду ли ты говори́шь?
дөрескә охшый — похо́же на пра́вду
дөресен әйткән күршесенә (туганына) ярамаган — пра́вда глаза́ ко́лет
9) в знач. вводного сл. пра́вдадөрес, ул моны алдан белмәгән — пра́вда, он не знал э́того зара́нее
10) в знач. вводн. сл. дөресе, дөресрәге, дөресендә верне́е, точне́е; точне́е говоря́, точне́е сказа́ть; на са́мом де́ле2. нареч.1) пра́вильно, ве́рно, то́чно; безоши́бочномәсьәләне дөрес чишү — реши́ть зада́чу пра́вильно
дөрес бүлү — дели́ть то́чно
урынны дөрес билгеләү — безоши́бочно определи́ть местонахожде́ние
дөрес әйтәсең! — пра́вильно (де́льно) говори́шь!
2) справедли́во, объекти́внобәхәсне дөрес хәл итү — справедли́во (объекти́вно) реши́ть спор
дөрес тәнкыйтьләү — критикова́ть справедли́во
3) че́стно, правди́во, справедли́во, по пра́вдедөрес яшәү — жить че́стно
чынбарлыкны дөрес тасвирлау — изобража́ть действи́тельность правди́во
дөрес хөкем итү — осужда́ть (наказа́ть) справедли́во
•- дөрес итеп
- дөрескә охшаган••дөресен әйтик — ну́жно сказа́ть пра́вду, ска́жем пря́мо
дөресен әйткәндә (дөресен генә әйткәндә) — по пра́вде говоря́ (сказа́ть); пра́вду говоря́ (сказа́ть)
дөрестән дә — действи́тельно, в са́мом де́ле, пои́стине; пра́во, впрямь
-
2 аңлашылу
неперех.в разн. знач. станови́ться (стать, сде́латься, де́латься) поня́тным (я́сным); быть поня́тным (я́сным); понима́ться, познава́ться, постига́ться (о задаче, целях, сущности явлений), сознава́ться (о долге, своих ошибках, обречённости кого, чего), осознава́ться (об ответственности, риске, опасности, ценности находки и т. п.); осмы́сливаться (об увиденном, прочитанном, об истории и т. п.); истолко́вываться, воспринима́ться (как, в каком свете); доходи́ть, дойти́ (тру́дно); ≈≈ я́сно (поня́тно) ( что к чему)аңлашыламы? — поня́тно (я́сно) тебе́? дохо́дит до тебя́?
авыр аңлашыла торган тема — тру́дно осмы́сливаемая те́ма
фикер дөрес аңлашылсын өчен — для того́, что́бы мысль была́ пра́вильно по́нята (воспри́нята, истолко́вана)
См. также в других словарях:
интуиция — 1. Элекке тәҗрибәгә таянып дөрес фикер тудыра торган сиземләү 2. Идеалистик философиядә: хакыйкатьне фәнни анализ, фикри нәтиҗә ярдәменнән башка, турыдан туры төшенү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
китап — 1. Нин. б. текстны эченә алган, битләре билгеле бер тәртиптә бергә җыйналып төпләнгән басма (элек шулай ук кулъязма) әсәр. Бастыру өчен язылган яки аерым басма итеп чыгарылган зур гына күләмле нин. б. әсәр 2. Әдәби әсәрнең зур кисәге романның… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аек — с. 1. Исерткеч эчемлек эчмәгән, исермәгән; исерек булмаган. Гомумән, исерткеч эчемлекләр, аракы эчми торган 2. күч. Фикер йөртердәй хәлдә, уйлау сәләтен югалтмаган, аңлы 3. күч. Акыллы, уйлап эш итә торган. рәв. Уйлап, акыл белән. Дөрес, туры,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
айнык — с. 1. Исерткеч эчемлек эчмәгән, исермәгән; исерек булмаган. Гомумән, исерткеч эчемлекләр, аракы эчми торган 2. күч. Фикер йөртердәй хәлдә, уйлау сәләтен югалтмаган, аңлы 3. күч. Акыллы, уйлап эш итә торган. рәв. Уйлап, акыл белән. Дөрес, туры,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шулай — а. 1. Ни хәлдә булуны, эшнең ничек баруын күрсәтә торган рәвешләрне алмаштырып килә. рәв. Күренеп торганча, хәзергечә, шушы рәвешчә 2. Әнә, менә күрсәтү алмашлыклары янында күзгә күренеп торган яки анык таныш булган эш, күренешкә, аның рәвешенә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дезориентация — ләү – Дөрес ориентациядән мәхрүм булу, фикер буталчыклыгы туу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җанлыклы — күч. Тере, хәрәкәтчән; эштә, хәрәкәттә җитез, эш белән янып яши торган. Эчке дөньясы, көчле хисләре чагылып торган (күзләр тур.) 3. күч. Тәэсир итүчән, уй фикер уята, башкаларны тарта, активлаштыра торган. Бик күпләрнең актив катнашы белән,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
нигезле — (НИГЕЗЛЕЛЕК) (НИГЕЗСЕЗ) (НИГЕЗСЕЗЛЕК) – 1. Нигезе булган 2. Төпле, тирән эчтәлекле (белем, фикер һ. б. тур.) 3. Җитәрлек дәлилләре, сәбәпләре булган; нигезләнгән, ышандырырлык 4. Чынбарлыкка туры килә торган, дөрес 5. Урынлы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
парадокс — Гомум кабул ителгән һәм дөрес дип саналган фикерләргә, күзаллауларга кискен рәв. каршы булган, (кайвакыт беренче карашта) кеше ышанмаслык булып тоела торган фикер, хөкем яки күренеш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
софизм — Формаль яктан дөрес, ләкин асылда ялгыш фикер, ялган фикри нәтиҗә; ялгыштыруга бутауга исәп тотып төзелгән сөйләм. күч. Фикерне бутап, дөреслекне яшерү максаты белән эшләнгән логик хәйлә, сүз уйнату … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төпле — (ТӨПЛЕЛЕК) – с. 1. Төбе бар, төп куеп эшләнгән. Төбе берәр төрле булган күн төпле урындык 2. күч. Ышанычлы, нигезле, уңай нәтиҗә тәэмин итә торган. рәв. Ышандырырлык итеп, дәлилле итеп 3. күч. Җитдилеге, тирәнлеге, ныклыгы белән аерылып тора… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге